هر چند در انتخابات پارلمانی که بهزودی برگزار میشود مرکل و حزبش براساس نظرسنجیها دست بالا را دارند اما اوضاع مانند گذشته برای رهبر حزب دمکرات مسیحی راحت نخواهد بود. در تبلیغات انتخاباتی هر چند مرکل و پراشتاین بروک، نامزد حزب سوسیال دمکرات و مهمترین رقیب او برای رسیدن به صدراعظمی تلاش کردند که وارد جزئیات نشوند اما اختلاف آرا و پخششدن آن بین احزاب آنقدر زیاد است که حزب دمکرات مسیحی درصورت پیروزی در انتخابات هم احتمالاً باید دست به یک ائتلاف سخت بزند. با توجه به ائتلافهای اعلام شده توسط احزاب برای تشکیل دولت آینده بهاحتمال زیاد یک وضعیت تساوی آرا در این انتخابات بهوجود خواهد آمد و هیچیک از 2نیروی سیاسی بزرگ آلمان در ائتلاف با احزاب کوچکتر همراه خود از اکثریت لازم برای تشکیل دولت برخوردار نخواهند بود.
طبق آخرین نظرسنجیها، دمکرات مسیحیها به رهبری آنگلا مرکل با فاصله اندک نسبت به سوسیالدمکراتها، از شانس بیشتری برای پیروزی در انتخابات بوندس تاگ یا مجلس نمایندگان آلمان برخوردارند. نکته مهم در این میان بیتفاوتی مردم آلمان به انتخابات است که میتواند مشکل جدی برای این کشور ایجاد کند. در دهه ۱۹۹۰ تنها ۳۰درصد آلمانیها میگفتند که در قدرت بودن دمکراتمسیحیها یا سوسیالدمکراتها برایشان تفاوتی ندارد. اکنون اما براساس نظرسنجیها این رقم به ۷۰درصد رسیده است.
بحرانی به نام رایدهندگان بیتفاوت
آنگلا مرکل میخواهد بار دیگر با رسیدن به پست صدراعظمی برای ۱۲ سال متوالی قدرت را در آلمان بهدست داشته باشد. درصورت رسیدن به این خواسته او پس از کنراد آدنائر نخستین صدراعظم آلمان بعد از جنگ جهانی دوم و هلموت کهل از نظر زمانی، طولانیترین دوره صدارت را دارا خواهد بود.صدراعظم آلمان هم تأیید کرده که نتیجه انتخابات این کشور «بسیار بسیار نزدیک» خواهد بود و اما تأکید کرده که با سوسیالدمکراتها یا سبزها ائتلاف نخواهد کرد و تمام تلاشش را میکند تا بتواند به وسیله ائتلاف با حزب دمکرات آزاد، دولت آینده را هم تشکیل دهد.
به خاطر همین نزدیکی آراست که مرکل در تبلیغات انتخاباتی تمام تلاش خود را کرد تا مردم را به شرکت در انتخابات تشویق کند شاید اوضاع برای او راحتتر شود. در آلمان هر فرد از حق دادن ۲رای در انتخابات پارلمانی برخوردار است؛ یکی به فهرست حزب و یکی به نامزد مطلوب برای نمایندگی مجلس. در واقع نیمی از نمایندگان بهطور مستقیم و نیم دیگر از طریق فهرستهای احزاب به مجلس میروند. رأی اکثریت نمایندگان است که صدراعظم آلمان را انتخاب میکند. به همینخاطر نامزدهای انتخابات علاوه بر تلاش برای بهبود چهره خود سعی بسیاری میکنند که مردم به فهرست احزابشان رأی دهند. آنگلا مرکل بهعنوان یک شخص آرای بیشتری نسبت به آرای حزبش دارد و به همینخاطر از مردم خواسته است تا هر ۲ رأی خود را به حزب دمکرات مسیحی بدهند.
پراشتاین بروک، نامزد حزب سوسیال دمکرات مهمترین رقیب مرکل در این انتخابات است اما براساس نظرسنجیها شانس او و حزبش برای پیروزی در مقابل مرکل زیاد نیست. آلمانیها باید تکلیف ۵۹۸ کرسی را روشنکنند. حزب پیروز یا احزابی که با تشکیل ائتلافی اکثریت را در دست داشته باشند دولت را در دست میگیرند.رقیب اصلی مرکل، در کابینه قبلی او و بین سالهای ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۹ وزیر اقتصاد آلمان بوده است. او با انتقاد از سیاستهای خانم مرکل در مواجهه با بحران حوزه یورو در تنها مناظرهشان گفت که سیاستهای ریاضتی که آلمان به کشورهای بحرانزده تحمیل کرده بیش از حدشدید بوده است. درحالیکه بحث طرحهای ریاضت اقتصادی در اروپا داغ است بروک اقدامهای مرکل در این مسیر را مایه بدبختی کشورهای جنوب اروپا خواند.
دردسرهای افشاگری شنود
موضوع مهم دیگری که در این انتخابات خودش را نشان داد مسئله افشاگری ادوارد اسنودن درباره جاسوسی سازمان امنیت ملی آمریکاست. در آلمان این مسئله به یکی از مهمترین مسائل داخلی تبدیل شده و احزاب مخالف دولت بهشدت آن را دنبال میکنند بهطوری که در جریان تبلیغات انتخاباتی این مسئله دیگر مشکلات داخلی آلمان را تحتالشعاع قرار داده بود. رسوایی ناشی از شنودهای سازمان اطلاعات ملی آمریکا که بیش از دیگر کشورهای اروپا دامن آلمان را گرفته است، آنگلا مرکل صدراعظم این کشور را کلافه کرده و هر روز که میگذرد ابعاد این ماجرای جاسوسی و شنود که شهروندان عادی را هم در برمیگیرد، بیشتر آشکار میشود.
نگرانی مرکل در این رابطه بسیار زیاد است اما توضیحات او به همراه مقامهای اطلاعاتی آلمان تاکنون نهتنها افکار عمومی را قانع نکرده بلکه به تردیدهای بیشتر درباره این موضوع دامن زده است. سخنگوی دولت آلمان اعلام کرده بود که شنود دیپلماتهای اروپایی از سوی آژانس امنیت ملی آمریکا را بههیچوجه نمیپذیرد و درصورت لزوم، آمریکا با واکنش متحد و روشن اتحادیه اروپا روبهرو خواهد شد. براساس اسنادی که ادوارد اسنودن، مأمور سابق سیا منتشر کرده دولت آمریکا مکالمات و مکاتبات اینترنتی شهروندان آلمان را تحت نظر داشته است. یورگن تریتین، رهبر فراکسیون حزب سبزها در پارلمان آلمان هم با انتقاد شدید از فعالیتهای جاسوسی آژانس امنیتی آمریکا (NSA) از آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان خواست که در این زمینه فعال باشد و به آن واکنش جدی نشان دهد. تریتین اعلام کرده که مقابله با فعالیت نهادهای امنیتی آمریکا بهمعنای «دفاع از منافع اقتصادی» آلمان است. این سیاستمدار حزب سبزها تأکید کرده که بهنظر میرسد «صدراعظم آلمان با خم کردن سر خود از کنار این مسئله بهراحتی میگذرد.»
صدراعظم آلمان در مقابل سؤال متعدد خبرنگاران مجبور به پاسخگویی در این رابطه شد و تأکید کرد که آزادی در کشورش نمیتواند به بهانه خطر تروریسم بازیچه سازمانهای اطلاعاتی اعم از خارجی و داخلی قرار گیرد. او گفت: هدف، وسیله را توجیه نمیکند. به نام امنیت نباید آزادی را فدا کرد، رعایت تعادل بین آزادی و امنیت از اصول دمکراسی است و یک دولت پلیسی جایی در نظام آلمان ندارد.
گرهارد شیندلر، رئیس سازمان اطلاعات خارجی آلمان در برابر پرسشهای نمایندگان پارلمان و خبرنگاران سرانجام تأیید کرد که در کنار همکاریهای همهجانبه، برخلاف مخالفتهای خیلی از همکاران خود، امکان دسترسی مقامهای آمریکایی را به مرکز ذخیره شنودهای تلفنهای موبایل ردو بدل شده در خاورمیانه بهوسیله سیستمهای بسیار مجهز و مدرن ب. ان. د. (سازمان جاسوسی خارجی آلمان) فراهم کرده است. مقامهای آمریکایی با استفاده از این دادهها، اهداف هواپیماهای بدونسرنشین خود را تعیین میکردند. نمایندگان دیگری از احزاب سیاسی آلمان و حتی از احزاب حاکم میگویند طبق محاسبات برای نمونه فقط در ماه دسامبر گذشته حدود ۵۰۰هزار نفر از شهروندان آلمان شنود شدهاند و حتی طبق گزارشها دفتر صدراعظم، جلسات دولت، دفاتر اتحادیه اروپا و دیگر نهادها هم از شنودهای سازمانهای جاسوسی آمریکا مصون نبودهاند. به گفته این احزاب چگونه میتوان مسئلهای به این بزرگی و اهمیت را که حریم خصوصی افراد و امنیت سیاسی و اقتصادی کشور را تهدید میکند به سکوت برگزار کرد.
سوریه و تفاهم رقبا
در موضوع سیاست خارجی آلمان، بحران سوریه ازجمله موضوعات اصلی در جریان انتخابات بوده است. هر دو رقیب مهم این انتخابات اما در این یک مورد با هم تفاهم داشتهاند و با محکوم کردن استفاده از سلاح شیمیایی در سوریه، در اینباره اتفاق نظر داشتند که آلمان نباید در سوریه مداخله نظامی کند. پر اشتاین بروک در مناظره تلویزیونی همچنین از ایالات متحده آمریکا خواست تا در تصمیمگیری خود در قبال سوریه حقوق و قوانین بینالملل را درنظر گیرد. آنگلا مرکل نیز تأکید کرد که دولت وی هرگونه رفتار در مورد سوریه را در توافق با ناتو، سازمان ملل یا اتحادیه اروپا انجام خواهد داد. مرکل و مشاورانش تلاش میکنند تا راه مناسبی برای به تأخیرانداختن تصمیم متحدان غربی خود در این رابطه و در نتیجه عبور آلمان از انتخابات پیدا کنند.
مرکل در جریان تبلیغات خود اعلام کرد که برخلاف حرفهای مخالفانش او در تصمیمگیری در قبال مسئله سوریه ناتوان و سردرگم نبوده است. او با اشاره به رأی منفی پارلمان انگلیس تأکید کرد که نظرات دولت آلمان درست بوده است. صدراعظم آلمان که امید به باقی ماندن در دفترش را دارد گفت: من از آغاز بحران تاکنون همواره خواهان این بوده و هستم که نخست همه اسناد و دلایل باید روی میز باشد و مراحل شورای امنیت طی شده باشد و آنگاه وارد تصمیمگیری نهایی شد. بعضیها از مرکل بهخاطر رابطه دوستانهاش با پوتین خواستهاند بهعنوان میانجی در این رابطه وارد شده تا مسئله سوریه حل و فصل شود. بین پوتین و مرکل روابط بسیار دوستانهای برقرار است. این دو رهبر بهطور متوسط سالانه دستکم دو بار دیدار دارند و بین آلمان و روسیه همکاریهای اقتصادی گستردهای وجود دارد. به علاوه دولت آلمان در نهادهای تصمیمسازی اتحادیه اروپا و پیمان ناتو همواره منافع روسیه را درنظر دارد. مسئله مهم این است که احزاب مهم آلمان برای داشتن رأی مردم از هر نوع مداخله نظامی دیگر در جهان دوری میکنند. مرکل شاید بتواند برای یک دوره ۴ساله دیگر صدراعظم باقی بماند اما به خوبی با پایین آمدن آرای حزبش فهمیده است که باید مشکلات دولت خود را رفع کند تا شاید اعتماد اکثریت مردم را باردیگر بهدست آورد.
سایه شوم بحران یورو
طبق معمول همه انتخابات، مسائل داخلی بهویژه وضع اقتصادی آلمان، وضع اشتغال، سلامت، بیمههای اجتماعی، آموزش و مالیاتها نقش مهمی در برنامههای انتخاباتی داشتهاند اما نکته مهم در این انتخابات مسئله اقتصاد اروپا بود که بارها باعث بحث میان نامزدها شد. بحران بدهی کشورهای عضو حوزه یورو عملا مردم آلمان را با تحمل هزینههای سنگین روبهرو کرده است بهخصوص اینکه باهمه تلاشها هنوز پایانی برای این بحران مشاهده نمیشود. آلمان بزرگترین پرداختکننده پول به حوزه یورو برای بهبود اوضاع اقتصادی کشورهای این قاره است.
پراشتاینبروک، نامزد حزب سوسیال دمکرات، سیاستهای مالی صدراعظم کنونی آلمان را بهویژه در زمینه یورو شکستخورده ارزیابی کرده است اما آنگلا مرکل در دفاع از خود به ثبات اقتصادی آلمان اشاره کرده و آن را «موتور رشد» در اروپا دانسته است. اشتاینبروک همچنین از پایین بودن دستمزدها در آلمان انتقاد کرده اما مرکل با اشاره به نرخ بالای اشتغال در آلمان گفته است نباید با سیاستهای مالیاتی پیشنهادی سوسیالدمکراتها اقتصاد را به خطر انداخت.